Miadında yani zamanında doğum olarak bilinen 38 – 42 haftalık süre dolmadan doğan bebekler Prematüre bebek olarak adlandırılır. Prematüre olarak dünyaya gelen bebeklerin bir kısmı için hastanede yoğun bakım desteği gerekirken, birçoğunda da düşük kilolu doğsalar bile herhangi bir tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulmadan taburcu edilebilir. Prematüre bebekler, doğumdan sonra hastaneden yeni hayatlarına doğru usulca yelken açarlar.

Prematüre Bebekler Hakkında Her Şey

Prematüre bebeklerin özellikleri benzerlikler gösterse de her bebeğin farklı bakım prosedürü vardır. Hastanede bir süre misafir edilen prematüre bebekler ile tedaviye ihtiyaç olmadan evde bakımlarına devam edilen prematüre bebeklerin uygulamalarına gelin birlikte bakalım.

Hastanede Yenidoğan Prematüre Bebek Bakımı

Bebeğin doğum haftası, ağırlığı ve doğum sonrası tıbbi bulguları, yenidoğan yoğun bakımda kalıp kalmayacağını belirler. Yenidoğan prematüre bebeğin doğum ağırlığı ne kadar düşük, gelişimi ne kadar geri ise risk de bir o kadar fazladır. Özellikle 32. Hafta (8. Ay) ve öncesinde doğan prematüre bebekler için tedavi protokolleri yeni doğan yoğun bakım sorumlu çocuk hekimi tarafından yapılmakta ve deneyimli yoğun bakım bebek hemşireleri tarafından uygulanmaktadır.

Erken Doğan Prematüre Bebeklerin Yaşayabileceği İlk Sorunlar

Enfeksiyon Riski : Prematüre doğan bebeklerde bağışıklık sistemleri henüz tam olarak gelişmediği için enfeksiyonlara karşı daha açık olurlar. Ayrıca prematüre doğmalarından dolayı bazı sağlık problemleriyle mücadele ederler.

Solunum sıkıntısı (apne) Prematüre bebeklerde akciğerlerin henüz tam gelişememesine bağlı olarak solunum problemleri oluşabilir. Böyle bir durumda hekim bebeğe oksijen desteği vererek solunumu kontrol altına alacaktır.

Prematüre Bebeğin Beslenme Sorunları : Prematüre bebekler, gelişimlerine bağlı olarak farklı beslenme sorunları yaşayabilirler. Doğum sonrası prematüre bebeklerin yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde gelişimlerini tamamlayabilmeleri için iyi bir beslenme programı hazırlanmaktadır. Sindirim sistemleri henüz tam gelişmediğinden, emzirme & yutma becerilerini ve solunumlarını koordine edemediklerinden, bazı durumlarda geçici olarak burundan veya damar yolundan beslenme ile desteklenmektedirler.

Beyin Gelişimine Bağlı Sıkıntılar; Yenidoğan prematüre bebeğin ilk günlerinde kan akımı ve oksijen miktarının azalmasına bağlı olarak bazı beyin hasarları oluşabilir. Zaman içerisinde bebeğin fiziksel ve zihinsel gelişimi kontrol edilerek süreç dikkatle takip edilmelidir.

Göz Problemleri; Prematüre bebeklerde sık görülen problemlerden biri de retinadaki damarların gelişememesine bağlı olarak ortaya çıkan retinoplasti denen göz hastalığıdır. Retinoplasti evrelerine göre tedavi edildiğinden, göz doktorunun tedavi önerileri değerlendirilmelidir.

Prematüre Bebeğimi Yoğun Bakımda Görebilir Miyim?

Prematüre bebeklerin tıbbi bakımları doğdukları haftaya ve gelişim problemlerine göre değişebilir. Yoğun bakımdaki süreçlerin profesyonel bir ekip ile desteklenmesi ve titizlikle yürütülebilmesi için bebek yoğun bakım alanlarının kendine özgü kuralları vardır. Bu kuralların en önemlisi ziyaret saatleridir.

Prematüre bebekleri enfeksiyonlardan, dış etkenlerden ve gelişebilecek olumsuzluklardan korumak için günün belli saatlerinde genellikle sadece annenin girebileceği şekilde bir ayarlama yapılır. Tedavi süresince anne, sütünü sağarak getirir. Sesiyle, ten temasıyla, duygularıyla bebeğiyle iletişime geçer. Kimi zaman prematüre bebeğin kuvözünün yanına bir bez parçası veya mendil konularak anne kokusunu hissedebilmesi sağlanır. Zamanında doğan bebekler gibi prematüre bebekler de doğduklarında her şeyi hissedebildikleri için yapılan tüm bu çabalar tedavide olumlu etkiler sağlar.

Prematüre Bebeğin Evde Bakımı

Prematüre bebek ailelerinin bir kısmı bu hassas ve meşakkatli ilk süreci hastanede tamamladıktan sonra, evde ki zamanlarını bir süre yeni hayatlarına uyum çabası içerisinde geçirirler.

Prematüre bebeklerin bağışıklık sistemleri tam gelişemediği için enfeksiyonlara karşı daha çok açık olduklarından, evde hastalıklara karşı koruma sağlanmalı ve aile üyeleri olarak bebeği öpmeye ve ellemeye karşı ekstra dikkat edilmelidir.

Prematüre bebeğin bakımları (beslenme, banyo, bez değişimi, masaj ve gaz çıkartma pozisyonları) özenle planlanarak yapılmalıdır.

Bebeğin emme, yutma, nefes alma koordinasyonu sağlanmalı, emzirme, kontrollü ve dikkatli yapılmalıdır. Prematüre bebeğe anne sütü pompadan sağılarak verilecek ise, kaşık ve biberonla verme yöntemleri öğrenilmeli, mama desteği gerekiyorsa hekimin önerdiği şeklide uygulanmalıdır.

Prematüre bebeklerde bebek banyosu için titizlenilmeli, tüm malzemeler hazırlanarak ve aile üyelerinden destek alınarak yapılmalıdır.

Prematüre bebekler gelişimleri nedeniyle daha fazla uykuya ihtiyaç duyduklarından, uyku düzenleri iyi planlanmalıdır.

Prematüre bebeklerin cilt yapıları henüz tam gelişmediğinden ince ve hassas olabilir. Bu nedenle cildine daha narin dokunuşlarla müdahaleler yapılmalıdır.

Zamanında doğan bebekler ilk 3 aylık süreçte kendilerini halen anne karnında hissederler, prematüre bebeklerde bu durum daha uzun süre yaşanır. Bu nedenle bebeğe güvende olduğunu hissettirebilmek için özellikle anne ve babanın ten teması kurması, pozitif ve sevgi dolu cümlelerle bebeklerini kucaklaması önemlidir.

Profesyonel Hemşirelik Desteğini Önemseyin..

Evde prematüre bebek bakımı meşakkatli ve dikkat gerektiren bir süreçtir. Bu nedenle yardım gerektiği durumlarda uzman bir yenidoğan bebek bakım hemşiresinden bir süreliğine prematüre bebek bakım desteği alınmalı ve bu yeni sürece yumuşak bir geçiş ile uyum sağlanmalıdır.

Prematüre Bebeğin Takvim ve Düzeltilmiş Yaşı

Prematüre bebekler, annelerinin karnında gelişmeye devam etmeleri gerektiği halde, 32 hafta öncesi veya 32-38 hafta aralığında doğabilirler. Yani bu bebekler 40 haftalık anne karnındaki gelişimlerini tamamlamadan doğduklarından henüz haftalık bebektirler. Bir örnek vermek gerekirse, 8 hafta erken doğmuş bir prematüre bebek, 3 aylık olduğunda (12-8 hafta) düzeltilmiş yaşı ile gelişimi 4 haftalık yani 1 aylık bebek gibi değerlendirilerek gözlemlenmelidir.

Prematüre Bebeğin Gelişimi

Yürüme; Prematüre bebeklerin haftalık ve aylık gelişimleri özenle takip edilmelidir. Çocuk hekiminin tavsiyeleri, bebek hemşirelerinin desteği ile bebeğin gelişimi sırasında hiçbir şey gözden kaçırılmamalı, ufak bir farklılıkta hemen hekimle iletişime geçilmelidir.

Prematüre bebeklerin motor gelişimleri yani kas kuvvetleri akranlarına göre daha geriden geldiğinden emeklemeleri, ayağa kalkmaları ve yürümeleri daha geç olabilir. Bu gecikme normal zamanda doğan bebeğe göre 1-2 aylık süredir. Fakat 18 aya kadar emeklese dahi, ayağa kalkamıyor ve henüz yürümüyor ise hekim kontrolünün mutlaka yapılması gerekir. Aynı şekilde ince motor becerileri olarak tabir edilen elleri ile kavrama ve tutma hareketleri de akranlarından geride gelebilir ve kontrol edilmelidir.

Diş çıkartma; Bebeklerin büyük bir kısmı ilk dişlerini 4 ila 10 aylıkken çıkarır. Prematüre bebeklerde ise diş gelişimleri biraz geriden gelir. Birinci yaşında henüz diş çıkartmayla ilgili herhangi bir gelişim görülmediyse mutlaka bir diş hekimine gidilmelidir. 3 yaşına geldiğinde ise çocuğun 20 adet süt dişinin tamamlanması beklenir.
Konuşma; Prematüre bebeklerde fiziksel gelişimler geriden geliyor ise konuşmada da bir gecikme yaşanabilir. 12-18 ay aralığında bebeklerin ortalama 10 kelimeyi kullanmaları beklenir. Anlamlı kelimeler söyleyemiyor, oyuncaklara ve çevresine karşı ilgi göstermiyorsa, olası bir problemin varlığı değerlendirilmeli ve mutlaka bir hekimden yardım alınmalıdır.