Gebelik Zehirlenmesi Nedir?

Gebelik zehirlenmesi tıptaki adıyla preeklampsi, gebeliğin 20. Haftasından sonra tansiyon yüksekliği, karaciğer veya böbreklerde organ hasarı ile seyreden bir gebelik komplikasyonudur. Kontrol altına alınmazsa anne ve bebekte hayati risk oluşturabilen, anne karnındaki bebekte gelişim geriliklerine sebebiyet verebilen ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen bir durumdur.

Gebelik süresince 20 – 32. haftalarda gebelik zehirlenmesi gelişirse erken dönem preeklampsi, 32. hafta sonrası gelişirse geç dönem gebelik zehirlenmesi olarak adlandırılır. Gebelik zehirlenmesinin nedeni tam olarak bilinememekle birlikte rahime yetersiz kan akışının olması, kan damarlarında olabilecek hasarlanma, bağışıklık sistemiyle ilgili gelişen bir sorun veya genetiksel bir geçiş sebebiyet verebilir.

Gebelik zehirlenmesinin erken tanı ile tespit edilmesi gebeliğin ilerleyişi, anne ve bebeğin sağlığı için oldukça önemlidir. Gebelik zehirlenmesini tetikleyen pek çok risk faktörü bulunmaktadır.

Gebelik Zehirlenmesine (Preeklampsi) Neden Olan Faktörler

Anne adayının ilk gebeliği olması
Anne adayının ileri yaşta gebe kalması
Daha önceki gebeliğinde gebelik zehirlenmesi öyküsünün olması
İkiz veya daha fazla çoğul gebelikler
Anne adayının fazla kilolu / obez olması
Anne adayının hipertansiyon hastası olması gibi tüm bu nedenlere bağlı olarak gebelik zehirlenmesi görülebilir.

Gebelik Zehirlenmesinin Belirtileri Nelerdir?

Gebelik zehirlenmesi, farklı şikâyetlerle kendini gösterebileceği gibi bazı gebelerde sessiz şekilde de ilerleyebilir. Peki preeklampsi nasıl anlaşılır? gebeler hangi durumlarda gebelik zehirlenmesinden şüphelenmeli, hangi koşullarda takipli oldukları kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarına başvurmalı?

Gebeler içinde bulundukları gebelik haftalarına göre yaşanması doğal kabul edilen fizyolojik değişikliklerin yanı sıra aşağıdaki belirtilerden bir veya bir kaçını yaşamaları halinde hemen hekimleri ile iletişime geçmeli ve en yakın sağlık kurumuna başvurmalıdırlar.

Kan basıncındaki değişiklikler: Kan basıncındaki ani değişiklikler gebelik zehirlenmesinin önemli bulgularından biridir. Gebenin vücudunda olağan dışı hissetmeye başladığı sıkıntılar ve standart ölçümlerde kan basıncı değerlerinin yüksek seyretmesi önemli bir gebelik zehirlenmesi işareti olabilir.

Kan basıncı değişikliği hisseden gebeler öncelikle günlük olarak düzenli periyodlarla tansiyon ölçümlerini yapmalı ve sonuçlarını bir kağıda not almalıdır. Ölçümlerde tıbbi olarak normal kabul edilen 140/90 değerlerinin üzerinde seyretmesi ve bu seyrin dinlenme ve hareketsiz zamanlarda da devam etmesi preeklampsi ile ilişkilendirilebilir.

İdrarda protein kaçağı: yapılan kan testlerinde protein kaçağının tespit edilmesi
Baş ağrılarında ve şiddetinde artış
Göz problemleri, geçici görme problemleri veya bulanık görme
Üst karında hissedilen ağrılar
Mide problemleri, bulantı veya kusma olması
İdrar çıkışında azalma
Kan testlerinde trombositlerin azalması
Karaciğer enzimlerinde bozulma
Akciğerde sıvı değişimi ile görülebilecek nefes darlıkları
Vücuttaki ödem, elde ve yüzde şişme ve buna bağlı kilo artışı

Ödem, şişme ve kilo artışı preeklampsi olmadan da gebelik sürecinde görülebileceği için tek başına gebelik zehirlenmesinde kriteri olarak kabul edilmez.

Kimler Preeklampsi Açısından Risk Altındadır?

İlk gebelikler
Geç gebelik diye tabir edilen 35 yaş üstü gebelikler
Kilolu / obez gebelikler
Damar hastalığı olanlar
Daha önceki gebeliğinde gebelik zehirlenmesi yaşayanlar
Tedaviler sonucu gebe kalanlar
Ailesinde gebelik zehirlenmesi geçirenler
Böbrek hastalığı olanlar
Tansiyon hastaları
Diyabet olan gebeler

Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) Nasıl Teşhis Edilir?

Rutin gebelik kontrollerde hekimin yaptığı tansiyon takipleri gebelik zehirlenmesi değerlendirmesi adına önemlidir. Kan basıncının yüksek çıkması veya düzensizliklerin gözlemlenmesi teşhis için hekim adına bir soru işaretidir. Tansiyon takiplerinin yanı sıra gebenin kan tahlillerinde karaciğer enzimleri, ürik ait ve kreatinine bakılır. Ayrıca protein kaçağı olup olmadığını anlamak için idrar tahlili yaptırılır. Bu süreçte gebenin yaşadığı durumlar ve geri bildirimleri de dikkatle değerlendirilir. Gebedeki risk faktörleri, bu süreçte yaşadığı şikayetler ve tahlil sonuçları doğrultusunda kadın hastalıkları ve doğum tarafında preeklampsi tanısı konulur.

Gebelik Zehirlenmesi Tedavi Yöntemleri

Gebelerin tedavileri gebelik zehirlenmesinin seyrine göre değişkenlik gösterir. Hekimin değerlendirmesi ile birlikte bazı durumlarda gebeliğin sonlandırılması anne ve bebek için en uygun şartlar oluşturularak doğumun planlanması gerekebilir.

Gebeliğin 3. ayından itibaren yüksek risk grubundaki gebelerde hekim kontrolünde aspirin verilerek olası gebelik zehirlenmesinin (preeklampsi) geciktirilmesi sağlanır. Bu sayede belirtilerin azaltılması, annede çıkabilecek problemlerinin ve bebekte görülebilecek gelişim gerilikleri ve bebek kayıpları riskinin en aza indirilmesi hedeflenmektedir. Tıbbi tedavilerin yanı sıra gebeyi hekim tarafından kalsiyum, magnezyum gibi mineral takviyeleri ile desteklemek, beslenmelerini gebelik zehirlenmesi tablosuna göre düzenlemek fayda sağlayacaktır.

Daha hafif seyreden gebelik zehirlenmelerinde gebeye ilaç ve tıbbi destekler verilerek gebeliğin 37. haftasına kadar bebeğin ve annenin sağlıkla gelebilmesi hedeflenerek 37. haftada doğum planlanır. Ancak gebelik haftaları ilerledikçe tablo ağırlaşıyorsa gebe için 34. haftada doğum gerçekleştirilir.