Miadında (zamanında) dünyaya gelen yenidoğan bebekler, ortalama 3.000 ile 3.500 kg ağırlığında doğarlar. Yenidoğanın özellikleri boyları kilolarına göre orantılı olarak ortalama 50 cm civarındadır. Yenidoğan bebekler aynı özellikleri ve refleksleri taşır.

Yenidoğan bebeğin başı vücuda göre daha büyüktür. Doğum şekline göre doğumdan sonra ki ilk günlerde bebeğin başının şekli uzamış ya da asimetrik bir hal almış olabilir. Bu durum normaldir. Doğumdan 1-2 gün sonra kendiliğinden düzelecektir. Evde bebek bakımında nelere dikkat edilir? En merak edilen yenidoğanın özellikleri ne gelin birlikte bakalım.

Yenidoğan Bebeğin Fiziksel Özellikleri Nelerdir?

Bıngıldak Kafa Yapısı

Yenidoğan bebeklerin kafaları, bıngıldak denilen ve henüz kafatasının kemikleşmeden önce birleşme yerlerinde bulunan kafaya parmakla bastırılınca içeri doğru çöken kıkırdak bölümlerden oluşur.  Kafa içerisinde önde ve arkada olmak üzere iki bıngıldak vardır. Ön bıngıldak 18 ay içerisinde arka bıngıldak 2-6 ay içerisinde kendiliğinden kapanır. Bıngıldakların üzeri kalın bir zar ile kaplı olduğundan tutmak, ellemek bir zarar vermez. Bunun yanı sıra kafa bölgesi hassas olduğu için yenidoğanları darbelere karşı korumak gerekir.

Yenidoğan Bebeklerin Saçları ve Vücut Tüyleri

Yenidoğan bebeklerin bir kısmı saçlı doğarken bir bölümü de tamamen saçsız doğarlar. Bu durum bebeğin genetiğine bağlı olarak değişir. Bazı bebeklerin de ciltleri lanugo denen tüylerle kaplıdır. Bu tüyler bebeğin cildini koruyan tüylerdir. Özellikle cilt rengi koyu bebeklerde daha fazla görünür. Doğumdan hemen sonra dökülmeye başlayarak bir süre sonra yok olurlar.

Yenidoğanların Göz Renkleri ve Gözyaşı kanalları

Yenidoğan bebekler mavi veya griye yakın bir göz rengi ile doğarlar. Henüz gözlerinde bulunan renk pigmentleri tam olarak gelişmemiştir. İlk 6 aylık süre içerisinde gelişmeye devam eden pigmentler tamamlanır ve kalıcı göz rengi oluşur. Açık renkli olan renk pigmentleri koyulaşabilirken, zaten koyu renkli gözlü doğan bebeklerin göz renklerinde bir değişiklik olmaz.

Yenidoğan bebekler, gözyaşı kanallarının bir kısmı kapalı doğarlar. Bu nedenle ağladıklarında gözlerinden yaş gelmez. Bu durum 2 aylık olduklarında normale dönecek ve yaş akmaya başlayacaktır. Fakat gözlerde sulanma veya çapaklanma gibi bir tablo ile karşılaşılırsa hekime başvurulmalıdır.

Deri Üzeri Verniks Tabakası

Yenidoğan bebekler ilk doğduklarında ciltleri gri-mavi gibi bir renktedir. Bunun nedeni doğduktan sonra başlayan nefes alma ve akciğer soluması ile birlikte pembemsi cilt rengini yavaş yavaş kazanmaya başlamalarıdır. Bebeklerin ciltleri verniks denen kremimsi bir tabaka ile kaplıdır. Verniks, bebeği enfeksiyonlara karşı koruyan bir tabakadır. Özellikle bebeğin kıvrım bölgeleri olan, koltukaltı, boyun altı ve bacak aralarında bulunur. Verniks tabakası çok kıymetli olduğundan silinmemeli ve bebeğin cildine yedirilmelidir. Verniks tabakası 2-3 gün içerisinde deri tarafından emilerek kendiliğinden kaybolacaktır.

Cilt Üzeri Kızarıklıklar

Yenidoğan bebeklerin vücutlarında ufak kırmızı noktacıklar oluşur. Özellikle, yanaklarda, burunda, gözkapakları ve alında görülür. Bu noktacıklar derideki damar yumaklarıdır. Zamanla kendiliğinden geçer.

Milia Sivilceleri

Yenidoğan bebeklerin bir kısmının yüzlerinde milia deden tıkanmış ter ve yağ bezlerine bağlı olarak küçük iğne başı büyüklüğünde beyaz noktacıklar oluşur. Bu bezlerin çalışmaya başlamasıyla 1-2 hafta içerisinde bu noktacıklar kendiliğinden kaybolur.

Mongol Lekesi

Yenidoğanın özellikleri biri de bazılarında doğduklarında mongol lekesi denen morumsu renkli bir lekenin bulunmasıdır. Mongol lekesi koyu pigmentlerin (cilde rengini veren madde) popo ile bel arasında ki bölgede olmasından kaynaklıdır. Daha çok teni koyu renkli bebeklerde görülür. Herhangi bir zararı bulunmayan bu lekeler bebek dört yaşına gelene kadar küçülerek kaybolur.

Bebeklerin Göğüs Yapısı

Yenidoğanın özellikleri arasından anneden geçen hormonlar nedeniyle hem kız hem erkek bebeklerin göğüslerinde belirginlik görülebilir. Bazı bebeklerin göğüslerinden süt bile gelebilir. Bu durum yine anneden geçen hormonlara bağlı normal bir durumdur. Kendiliğinden 1-2 gün içerisinde geçecektir. Yenidoğan bebekten süt gelme durumunda göğüs ucu sıkılmamalıdır. Çünkü böyle bir müdahale enfeksiyonların gelişimine neden olabilir.

Göbek Kordonu

Göbek kordonu, plesenta yolu ile bebeğe bağlı olan ve doğum ile birlikte kesilen kan damarlarından oluşan bir yapıdır. Kordon kesildikten sonra geriye yaklaşık 4-5 santimlik bir kısmı kalır. Kordon yaklaşık 10 gün içerisinde koyulaşarak ve kuruyarak kendiliğinden düşer. Sağlık Bakanlığının uygulamalarına göre de yenidoğanlarda göbek kordonu bakımı için herhangi bir ilaç ve uygulama gerekmez. Göbek kordonunun temiz ve kuru tutulması ve kordon düşmeden yenidoğan bebeğin ilk banyosunun yapılmaması önerilir.

Cinsel Organlar

Yenidoğan bebeklerin bir kısmında anneden gelen hormonların da etkisiyle cinsel organlarında şişlik görülebilir. Özellikle kız bebeklerde yine hormonların etkisiyle vajinalarından süte benzer bir sıvı gelebilir. Bu durum normaldir fakat gelen sıvı kokulu veya farklı bir renkte ile hekime bilgi verilmelidir. Erkek bebeklerin testislerinde ise biraz büyüme ve şişlik görülebilir.

Yenidoğan Bebeklerin Refleksleri

Her yenidoğan bebeğin aynı refleks hareketleri vardır. Bu refleksler bebeklerin sağlıklı bir şekilde gelişim içerisinde olduğunu gösterir. Dolayısıyla normal tepkilerdir. Bu refleksler hekim muayenelerinde değerlendirilir ve gözlemlenir. Her hangi bir sağlık sorununa neden olabilecek bir refleks eksikliği durumunda tedavi için planlama yapılır. Ailelerinde evde hekimin tariflerine göre bebeğin reflekslerini gözlemlemeleri istenir.

Emme Refleksi

Yenidoğanlar emme refleksi ile doğarlar. Fakat dil, damak ve dudak koordinasyonunu sağlamaları kolay değildir. Bunun için oldukça çaba göstermeleri gerekir. Düzenli emzirmeler ile annelerinin memelerini emdikçe emme refleksleri güçlenir ve kuvvetlenir.

Tonik Boyun Refleksi (Titreme)

Yenidoğanlarda görülen titreme bir reflekstir. Her iki kolundan yukarı kalkarak bıraktığınızda titrer gibi bir refleks gösterir. Bu durum bebeğin üşüdüğü anlamına gelmez. Bir süre sonra kendiliğinden geçer.

Yakalama Refleksi

Yakalama refleksi bütün bebeklerde görünür. Eline neyi uzatırsanız onu tutmaya çalışır. Bebek doğduktan sonra 10. Ay gibi kendiliğinden kaybolur.

Sıçrama (Moro) Refleksi

Yenidoğan bebekler özellikle uyudukları zaman durdukları yerde sıçrarlar. Sıramalar da korktuğu veya ürktüğü anlamına gelmez. Tamamen normal sayılan bir refleks göstergesidir. 3. ay itibari ile kaybolur.

Aranma Refleksi (Rooting Refleks)

Yenidoğan bebeğin önemli refleksleri arasında olan aranma refleksi, bebeğin anne memesini bulmasını ve yakalamasını sağlar. Ağız yanından yapılan bir uyarı ile yenidoan bebekler aranmaya başlar. Aranma refleksi genellikle 4. ayda sona erer.

Babinski Refleksi

Babinski refleksi  fizyolojik olarak olmayan, derinin uyarılması sonucu santral sinir sisteminin bazı hastalıklarında görülen bir reflekstir. Bebeğin ayağının altına bir cisim değdirildiğinde parmakları içeri doğru kıvırması beklenir. Kıvrılma olmuyorsa bir hastalığın belirtisi olabilir.

Yürüme Refleksi

Bebekler doğduklarında yürüme refleksi ile doğarlar. Fakat henüz kemikleri ve kasları güçlü olmadığından yürüyemezler. Yürüme refleksi 6. haftada kaybolarak 8. Ay ile 1 yaş arasında tekrar ortaya çıkar.

Yüzme Refleksi

Yenidoğan bebekler yüz üstü yatırıldığında kendiliğinden el, kol, bacak hareketi yaparlar. Bu durum bebeğin yüzme refleksi olmasından kaynaklıdır.

Yenidoğan Bebeklerde Hıçkırma

Yenidoğan bebeklerde hıçkırma bir sağlık göstergesidir. Yenidoğan bebeklerin sindirim sistemi fonksiyonlarının düzgün çalıştığının göstergesidir.

Yenidoğan Bebeklerde Hapşırma

Yenidoğan bebeklerin burun kılları ince ve az olduğundan, dışarıdan gelen toz tanecikleri bebeklerin hapşırmalarına neden olur. Bu durum gayet normaldir. Yani hapşırmaları hastalandıkları anlamına gelmez.